ކޯ ލިވިންގ ކޮންސެޕްޓް ރާއްޖޭގައި

“ކޯ ލިވިންގ” އަށް އަޅުގަނޑު މި ލިޔުމުގައި ކިޔާނީ “އެކު ދިރިއުޅުން” މިހެންނެވެ. ރާއްޖޭގައި މި ކޮންސެޕްޓް ގާއިމް ވުމުގެ ކުރިން ދިވެހި ނަމެއް ކިޔާލެވޭތޯ ބަލާލީއެވެ

އެކު ދިރިއުޅުމަކީ ބޭރު ޤައުމުތަކުގައި އަދިވެސް ވަރަށް މަގުބޫލު ކޮންސެޕްޓެކެވެ. 1970 ގެ އަހަރުތަކުގައި ޑެންމާކުގައި ފެއްޓިގެން އައި މިފަދަ ހިޔާވަހިކަން 1990 ގެ އަހަރުތަކުގައި އެމެރިކާގައިވެސް ބޮޑު މަގުބޫލުކަމެއް ހޯދިއެވެ. އެހާ ތަނަށް މުޅި ޔޫރަޕްގައިވެސް އޮތީ މި ކޮންސެޕްޓް ފެތުރިފައެވެ. ފަހަކަށް އައިސް އަޅުގަނޑުމެންގެ އަވައްޓެރި އިންޑިއާގައި ވެސް މި ބާވަތުގެ ހިޔާވަހިކަން ދަނީ ވަރަށް ބޮޑު މަގުބޫލުކަމެއް ހޯދަމުންނެވެ. ކޮވިޑް ގެ ހާލަތުގައި އެތައް ބަޔަކު މިފަދަ ތަންތަން ދޫކޮށް އަމިއްލަ އާއިލާތައް ކައިރިއަށް ބަދަލުވުމުގެ ސަބަބުން، މި ވިޔަފާރިއަށް ކުޑަ ހީނަރުކަމެއް އައި ކަމުގައިވިޔަސް، ކޮވިޑަށްފަހު އަނެއްކާވެސް ހިގައިގަންނާނެ ކަމަށް މިވިޔަފާރީގައި އުޅޭ ގިނަ އިންޑިއާގެ ކުންފުނިތަކުން ގަބޫލު ކުރެއެވެ. ހެއްކަކީ 2020 ވަނަ އަހަރު ކޮވިޑްގެ ހާލަތުގައި ވެސް މީގެ އައު އެތައް ތަނެއް މިވަނީ އިންޑިއާގައި ހުޅުވާފައެވެ. ފަހަރުގައި ރާއްޖޭގެ އެޗް.ޑީ.ސީ އަށް ވެސް މިހިޔާލު ދިނީ އިންޑިއާއިން ކަމުގައި ވެދާނެއެވެ. އެ ޤައުމުން ދިވެހިރާއްޖެއަށް ކަނޑައަޅުއްވާފައި ހުންނަވާ ސަފީރު، ރާއްޖޭގެ ހުރިހައި ކަމެއްގައި ސާމިލް ވެގެން އުޅޭ އިރު، އެއީ ނުވާވަރު ކަމެއް ކަމުގައި ބުނެވޭކަށް ނެތެވެ

ކޮންމެއަކަސް، 2020 ވަނަ އަހަރުގެ ޖޫން މަހު، ރާއްޖޭގެ ނައިބު ރައީސް އާއި، މިނިސްޓަރ އޮފް ނޭޝަނަލް ޕްލޭނިންގ އެންޑް އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ މުޙައްމަދު އަސްލަމާއި އެއިރުގެ މިނިސްޓަރ އޮފް ހައުސިންގ އެންޑް އަރބަން ޑިވެލޮޕްމަންޓް އާމިނަތު ޢާޠިފާގެ އިތުރުން އެޗްޑީސީގެ އިސްވެރިން ވަނީ ބައްދަލުވުމެއް ބާއްވަވާ އެޗްޑީސީއިން ތައްޔާރު ކުރަމުން ގެންދިޔަ އެކު ދިރިއުޅުމުގެ ކޮންސެޕްޓް ބައްލަވާލައްވާފައެވެ. އަދި 2020 ގެ ނޮވެމްބަރގައި ވަނީ މި ކޮންސެޕްޓް ހުޅުމާލޭގައި ތަރައްގީކޮށް ހިންގާނެ ބަޔަކު ހޯދަންވެސް އިއުލާން ކޮށްފައެވެ

މި ބާވަތުގެ ހިޔާވަހިކަމުގައި، ތިމާ އުޅޭ ކޮޓަރި ފިޔަވައި އެޕަރޓްމެންޓްގައި ދެން ހުންނަ، ބަދިގެ އަދި ސިޓިން ރޫމް ފަދަ، ތަންތަނަކީ އުޅޭ އެޕަރޓްމެންގެ ދެން ހުރި ކޮޓަރިތަކުގައި ދިރިއުޅޭ މީހުންނާއި އެކު ހިއްސާކުރާ ތަންތަނެވެ. އާންމުކޮށް މިފަދަ ހިޔާތަކުގައި ވައިފައިގެ ހިދުމަތާއި، އަންނައުނު ދޮވުމާއި، އެޕަރޓްމެންގެ ހިއްސާވާ ބައި ސާފުކޮށްދިނުމުގެ ޙިދުމަތް އިމާރާތް ބަލަހައްޓާ ކުންފުނިން ދެއެވެ. ރާއްޖޭގައިވެސް މިހިޔާ ތަރައްގީ ކުރާނީ އެގޮތަށް ކަމުގައި ބެލެވެއެވެ. ނަމަވެސް ދިވެހިންގެ އާދަކާދަ އާއި ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅި އަދި ރާއްޖޭގެ ހާލަތައް ބަލައި މިއީ އެހާ ރާއްޖޭއާއި ގުޅޭ ޒާތުގެ ހިޔާވަހިކަމެއް ކަމުގައި ދެންނެވޭކަށް ނެތެވެ. ސަބަބުތައް މި ބަޔާން ކޮށްލަނީއެވެ

ބޭރު ޤައުމުތަކުގައި މި ކޮންސެޕްޓް އެހާ މަގްބޫލުވީ މަދު ދުވަސް ކޮޅަކަށް، މާނައީ އަހަރެއް ނުވަތަ ދެ އަހަރަށް، އެހެން ރަށެއް ނުވަތަ ސިޓީ އެއްގައި ދިރިއުޅޭ އިރު ވަކިން ތަނެއް ކުއްޔަށް ހިފައިގެން އުޅެން މާ އަގު ބޮޑުވީމައެވެ. އަދި ހޮސްޓެލް ނުވަތަ ޑޯމްއަކުން ޖާގަ ލިބުން ބޮޑެތި ސިޓީތަކުގައި ދަތިވީމައެވެ. ހޮސްޓެލް އަކުން ޖާގަ ލިބޭނަމަ ގިނަ މީހުން އެޤައުމުތަކުގައި ވެސް އިހްތިޔާރު ކުރަނީ ހޮސްޓެލްއެވެ. އެކަނި އުޅެން ބަލާއިރު ކުލި މާ ބޮޑަށްވެސް ކުޑަވާނެއެވެ. ރާއްޖޭގައި ކަންކަން ބައްޓަންވެފައިވާ ގޮތް ވަރަށްތަފާތެވެ. ޒާމުނުއްސުރެ ހުރިހާ އިގްދިސާދީ ހަރަކާތެއް ވެރިރަށް މާލެއަށް ޖަމާކުރުމުގެ ނަތީޖާއަކަށް ވަނީ ތައުލީމް އުގެނެން މާލެއަށް ހިޖުރަކުރާ ކުއްޖާ ހިޖުރަ ކުރަނީ ހަގީގަތުގައި މުޅި އުމުރަށް ކަހަލަ ގޮތަކަށެވެ. ކިޔަވާ ނިމުމުން ހަމަ ވަޒީފާ ވެސް އޮތީ މާލޭގައެވެ. އެހެންކަމުން ގިނަ ފަހަރު ހިޖުރަ ކުރަނީ އާއިލާގެ ގިނަ މެމްބަރުންތަކަކާއި އެކުއެވެ

މިއާ ހިލާފަށް މާލޭގައި ޒަމާނުއްސުރެ ދިރިއުޅެމުންދާ ވަރަށް ގިނަ އާއިލާތަކުގެ ޒުވާނުން މިހާރު ވަކިން އަމިއްލަ ދިރިއުޅުމެއް ފަށަން އެއް ކޮޓަރީގެ ތަންތަން ކުުއްޔަށް ހިފޭތޯބަލައެވެ. ނަމަވެސް ދިގު މުއްދަތަކަށެވެ. އެއް އަހަރު ދެ އަހަރަކަށް ނޫނެވެ. ހަގީގަތުގައި ބޭނުންވަނީ ރަށުގައި ތިބެގެން ވަޒީފާ އަދާކުރުމުގެ ފުރުސަތެވެ. ނުވަތަ މި ސަރަހައްދުގައި ދިރިއުޅެން މަޖުބޫރުވެފައިވާތީ ހިޔާވަހިކަމަށް ދާއިމީ ހައްލެކެވެ. އަނެއްކާވެސް ކުއްޔަށް އުޅޭކަށްނޫނެވެ

އެކު ދިރިއުޅުމުގެ ކޮންސެޕްޓް އިންނަ ގޮތުން ކޮންމެ ކޮޓަރި އަކީވެސް އިމާރާތުގެ ވެރިފަރާތާއެކު ވަކި އެއްބަސްވުމެއްގެ ދަށުން ކުއްޔައްހިފާ ވަކި ޔުނިޓް ތަކެކެވެ. އެހެންކަމުން ތިމާއާއި އެކު އެއް އެޕަރޓްމެންޓެއްގައި ދިރިއުޅޭނީ ކޮން ބައެއްކަން ނިންމުމުގެ ބާރު ހަގީގަތުގައި އޮންނާނީ އިމާރާތުގެ ވެރިފަރާތަށެވެ. ފަހަރުގައި އެއް އާއިލާއެއްގެ މެމްބަރުންނަށް އެއް އެޕަރޓްމެންޓް އެކީ ހަމަ ލިބިދާނެއެވެ. ނަމަވެސް ތިން ކޮޓާރީގެ އެޕަރޓްމެންޓަކުން ތިމާގެ އާއިލާއަށް ނެގެން އޮތީ ދެ ކޮޓަރިކަމުގައި ވެއްޖެނަމަ، ތިން ވަނަ ކޮޓަރި ދާނީ ބޭރު ބަޔަކަށެެވެ. މިހާލަތުގައި ވަކިން އެއް ކޮޓަރި ލިބުން މީހުންނަށް އެތައް ދައްޗެއް ކުރިމަތިވާނެއެވެ. ތިން ކޮޓަރި ތިން އާއިލާއަށް ދިޔަސް ދިރިއުޅުމަށް އެތައް އުދަގޫތަކެއް ކުރިމަތިވާނެއެވެ

ކޮންމެ ހުކުރު ދުވަހެއްގައި އާއިލީގޮތުން ތިމާގެ މީހުންނާއި ރަހްމަތްތެރިން ގެޔަށް ޒިޔާރަތްކޮށް އަޑުގަދަ ކުރަން ފެށުމުން ދެންތިބި އާއިލާތަކަށް އުދަގޫވާނެއެެވެ. ތިމާ ޓީވީ ބަލާލަން ނުކުމެލާއިރު، އެހެން ބަޔަކު ޓީވީ ވެރިކޮށްގެން ތިބޭ ވަގުތު ގިނަވާނެވެ. އަންހެނުންނަކީ ބުރުގާ އަޅާ މީހެއްނަމަ، ގޭތެރޭގައި އަބަދުމެހެން އުޅެން ޖެހޭނީ ބުރުގާ އަޅައިގެންނެވެ. ތިމާގެ އަންހެނުން ނުވަތަ ފިރިމީހާ ދެން ހުރި ކޮޓަރިތަކުގައި އުޅޭ ހިލޭ މީހުންނާއި އެކު ގޭގައި އެކަނިވާ ވަގުތުތައްވެސް ގިނަވާނެވެ. މިއީވެސް އިޖްތިމާއި ފޭރާން ވީދެމުންދާ މި ކުޑަކުޑަ ރާއްޖޭގައި އިތުރު އެތައް މައްސަލަތަކެއް ނުކުމެދާނެ ގޮަތައް ކޮށޭ މަގެކެވެ

އަމިއްލަ އާއިލާތެރޭގައި ވެސް އެއް ބަދިގެ ސިޓިންގ ރޫމް ހިއްސާ ކުރަން ޖެހުމުން އެތައް ދަތިތަކެއް ކުރިމަތިވެ މައްސަލަތައް ޖެހެއެވެ. ދެން ނުދަައްނަ ބަޔަކާއި އެކު ހިއްސާ ކުރަން ޖެހުމުން ކަންވާނީ ކިހިނަކުންތޯއެވެ. ވައިފައި މުޅި އިމާރާތައް އެކީ ދޭނަމަ، އެންމެން އެއްފަހަރާ ބޭނުން ކުރަން ފެށުމުން، އިންޓަނެޓް މިއޮތް ހަލުވި ޤައުމުގައިވެސް، ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ސްލޯ ކަމެއް އަންނާނެއެވެ. ގޭގެ ފިނިހޫނުމިން ބަހައްޓަން ޖެހޭ މިންވަރު ކަޑައަޅަން ކުޑަ މިނެއްގެ ފިނި ހަގުރާމައެއް ކުރަންޖެހޭނެއެވެ. ކަރަންޓާއި ފެން ބިލަކީ ރެންޓާއި އެކު ކަޑައެޅިފައިވާ ވަކި އަދަދެއް ކަމުން، ތިބާއަކީ މުޅި ދުވަހު ބޭރުގައި އުޅޭ މީހެއް ކަމުގައި ވެފައި، ދެން އެޕަރޓމެންޓްގައި އުޅޭ މީހުންނަކީ ހަތަރުދަމު އޭސީ ސޯޅައަށް ލައިގެން ނިދަން ތިބޭ ބަަޔަކަށް ވިޔަސް އާހިރުގައި ބިލު ބެހޭނީ ހަމަ ހަމަ އަށެވެ

އިންޓަނެޓް ސޮލޯކަމުން އަމިއްލަ އިންޓަނެޓް ކޮޓަރިއަށް ލައިގެން އުޅެނިކޮށް، އެޕަރޓްމެންޓްގައި ދެން އުޅޭ މީހަކު ވައިފައި ކޮޅެއް ލިބިދާނެތޯ އަހާލައިފި ނަމަ ނޫނެކޭ ބުނަން ކެރޭނެތޯއެވެ؟ އޭނާގެ ރަހްމަތްތެރިން އަބަދު ގެއަށް އައިސް އަޑުގަދަ ކުރާނަމަ އެއްޗެކޭ ނުބުނެ ހުރެވޭނެތޯއެވެ؟ އެހެން ކޮޓަރި އެއްގައި ބާރަށް ލަވަޖަހަންޔާ އުދަގޫ ނުވާނެތޯއެވެ؟ ތިބާގެ އެއްޗެހި މަޑުމަޑުން އެޕަރޓްމެންޓް ތެރެއިން ގެއްލެން ފަށައިފި ނަމަ، ސައްކުގެ ނަޒަރަކުން އެހެން ކޮޓަރި ތަކުގައި އުޅޭ މީހުންނަށް ނުބެލޭނެތޯއެވެ؟ ފްރިޖްގެ ބޮޑުބައެއް އެހެން އާއިލާއަކުން ނަގައިގެން އުޅެންޔާ ތިމާއަށް ހެވިލާފައި ހުރިވޭނެތޯއެވެ؟ ކައި ނިންމާފައި ތަށިތައް ނުދޮވެ ސިންކަށް އަޅާފައި ހުންނަންނަޔާ ހިތްހަމަ ނުޖެހޭނެ ނޫންތޯއެވެ؟

މިބާވަތުގެ ހިޔާ އިސްތިހާރު ކުރަން އެންމެ ގަދަޔަށް ދައްކަނީ ކުލި ކުޑަކަމުގެ ވާހަކައެވެ. ނަމަވެސް އިމާރާތައް ގިނަ ދުވަސްވެ މެއިންޓެނެންސް ހަރަދު ބޮޑުވާ ވަރަކަށް ކުލި ދާނީ އަހަރެއް އަހަރަކަށް ބޮޑުވަމުންނެވެ. ބޭރު ޤައުމުތަކުގައި، ކޮވިޑްގެ ހާލަތާއި ގުޅިގެން ގޭގޭގެ އެޕަރޓްމެންޓްތަކުގެ ކުލި ކުޑަވެގެން ދިއައިރު، އެކު ދިރިއުޅޭ ތަންތަނުގެ ކުލި ދިޔައީ 10% މައްޗަށެވެ. ސަބަބަކީ އެޕަރޓްމެންޓެއްގެ އެއް ކޮޓަރި ހުސްވާ ކޮންމެ ފަހަރަކު އެ މަދުވީ އިމާރާތުގެ ވެރިފާރާތައް ލިބޭ އާމްދަނީއެވެ. ނަމަވެސް ދެން ހުރި ކޮޓަރީގައި މީހުން އުޅޭތީ އެ އެޕާރޓްމެންޓްގެ ބެލެހެއްޓުމުގެ ހަރަދު ދާދި އެއްވަރެއްގައި ހިގާނެއެވެ. އެހެންކަމުން ކުލި ބޮޑު ނުކޮށްފިނަމަ އިމާރާތުގެ ވެރިފާރާތައް ހިންގުމުގެ ހަރަދު ބޮޑުވެ ގެއްލުމާއި ކުރިމަތިވާނެވެ

މިހުރިހާކަމެއް މިހެން ހުރުމުގެ އިތުރުންވެސް، ހިލޭ ބަޔަކާއެކު ދެޖިންސުގެ މީހުން އެކީ މަސްހުނިވެގެން އުޅުމީ އިސްލާމް ދީނުގެ ހަމަތަކާއި ވެސް ޙިލާފް، އަދި އިޖްތިމާއި ގޮތުންވެސް އެތައް މައްސަލަތަކެއް ނުކުންނާނެ ކަމެކެވެ. ބައެއް ޒުވާނުންނަށް އަޑު އަހާލާފައި މި ކޮންސެޕްޓް ވަރަށް ތަފާތު ވުމުން މަޖާވާނޭ ހިތައް އެރިއަސް، ހުރި އަހުވަ އިގޭނީ ދިރިއުޅެން ފެށުމުންނެވެ

އެހެންނޫނަސް ދާއިމީ ބޯހިޔާވަހިކަމަކަށް އެތައް ބަޔަކު ބޭނުންވެފައި ވަނިކޮށް، އެއަށް ހައްލެއް ނުހޯދައި، އަނެއްކާވެސް މާލެ ސަރަހައްދުގައި ކުއްޔައް އުޅެން ޖެހޭ ގޮތައް ރައްޔިތުންގެ ފައިސާތަކެއް ބުރުވާލާފައި ތަނެއް މި ތަރައްގީ ކުރަނީ ކީއްކުރަން ތޯއެވެ؟ އިންޑިއާގައި މަގުބޫލުވާއިރަށް، މަގުބޫލުވާ ކޮންމެ އެއްޗެއް ރާއްޖެ ގެންނަން ޖެހޭތޯއެވެ؟