ވާރޭކޮޅެއް ވެހިލާއިރަށް ފެން ލީކްވަނީއެވެ. ދެ ކޮޓަރީގެ އެޕާޓްމެންޓެއްކަމަކު، ކޮޓަރިއެއްގައި އެނދަކާއި ގޮނޑިއެއް ބައިންދައިލެވެނީ ކިރިއާއެވެ. ލިފްޓެއްނެތެވެ. އެންމެ ފާހާނާއެކެވެ. ބަދިގެ އެހާ ކުޑައެވެ. ކުއްޔަށް މަހަކު ވިހިހާހެއްވަރު ނަގައެވެ. އެހެންތަނެކެވެ. ބޮޑު ތަނަވަސް ދެ ކޮޓަރިއެވެ. ކޮންމެ ކޮޓަރިއެއެްގައި ފާހާނާ ހުރެއެވެ. ތަނަވަސް ސިޓިންގ ރޫމަކާއި ބަދިގެއެކެވެ. ކުއްޔަށް ފަންސަވީސް ހާސްވަރެވެ. ދެތަނުގެ ހާލަތު ހާސްބައި ތަފާތެވެ. ނަމަވެސް ކުލީގެ ތަފާތު މާބޮޑެއް ނޫނެވެ. މިއީ މިސާލެކެވެ. މި މިސާލަށް ބަލާލިއަސް، ކަން އޮތީ ހަމަޖެހޭ އުސޫލަކުން ނޫންކަން ދޭހަވޭ ނޫންތޯއެވެ. ތަނުގެ ހާލަތެއް، ތަން ހުރި ސަރަހައްދެއް، ކައިރީގައި ހުރި ޙިދުމަތްތަކެއް، މިފަދަ އެއްވެސް ކަމަކަށް ބެލުމެއް ނެތެވެ. ހިތުހުރި އަގެއް ކިޔަންވީއެވެ. އެތައް އަހަރެއްވީ މައްސަލައެކެވެ
ޓެކްސީ ކުރުން ފަދަ ބައެއް ވިޔަފާރިތަކުގެ އަގު ކޮންޓްރޯލްކުރަން ބޭނުންވީމައި ސަރުކާރުތަކުން ވަރަށް ފޯރިދައްކާފައި ކުރެއެވެ. ޤައުމީ އެއާރލައިންގެ އެތެރޭގެ އުދުހުންތަކުގެ ޓިކެޓް އަގުވެސް ކަނޑައަޅަނީ ސަރުކާރުންނެވެ. ކާބޯތަކެތީގެ ޙިދުމަތްދޭ ތަންތަނުގެ ފެންވަރު ބަލާ، ފެންވަރު ދަށް ތަންތަން ބަންދުކޮށް ފިޔަވަޅުވެސް އަޅައެވެ. އެހެންކަމުން މިއީ ނުކުރެވެންވީ ވަރު ކަމެއްނޫނެވެ. ސަލާމަތީ މިންގަނޑުތަކަށް ފެތޭތޯ ބެލޭނެ ނިޒާމް ޤާއިމްކުރެވޭނެއެވެ. ތަނުގެ ފެންވަރުވެސް ބެލޭނެއެވެ. ވަކި ކަންތައްތަކެއް ފުރިހަމަވާ ތަންތަން ދެވޭނީ ވަކި އަގުތަކެއްގައި ކަމުގައި ހަމަޖެއްސޭނެއެވެ. ގޭގެ ވެރިފަރާތުން ޖައްސާނީ ގެހަދަން ދިޔަ ހަރަދާއި ބެންކް ލޯނާއި އިންޓްރެސްޓްގެ މައްސަލައެެވެ. މައްސަލައެއް ނެތެވެ. އެއަށްވެސް ރިއާޔަތްކޮށްގެން އަގުމަގު ކުރެވިދާނެއެވެ. ނަމަވެސް އެމީހަކު ބޭނުންއަގެއް، އެގޮތްމިގޮތަށް ހުރިތަންތަނަށް ނެގިޔަދީގެން ނުވާނެއެވެ. ކޮންމެވެސް އުސޫލެއްގެ ތެރެއަށް އެބަ ވަންނަންޖެހެއެވެ
މިފަދަ ކަމެއް ތަންފީޒުކުރުމަށް ދިމާވާނެ އެންމެ ބޮޑު ގޮންޖެހުމަކީވެސް ހަމަ ރައްޔިތުންނެވެ. ގިނަ މީހުން ވޯޓު ވިއްކައިގެން ޤާނޫނު ހަދާ މަޖިލީހަށް ހޮވައިދެނީ، ތަންތަން ކުއްޔަށްދީގެން މަންފާ ހޯދަމުން ދާ މަހުޖަނުންނެވެ. އެމީހުން މިފަދަކަމެއް ތަންފީޒުވިޔަކަ ނުދޭނެއެވެ. އަނެއްކޮޅުން، މިފަދަ ކަމެއް ތަންފީޒު ކުރާ ހިސާބުން ބްލެކް މާރކެޓެއް އުފެދިގެން ދާނެއެވެ. ބޭނުންވާ ތަން ނުލިބިއްޖެނަމަ، ރަސްމީކޮށް ޖަހާ އަގުގެ ބޭރުންވެސް އެއްޗެއް ދިއްކޮށްލައިގެން އެތަން މީހުން ނަގާނެއެވެ. ގޮތުގައި ހިފަހައްޓާލެވޭނީ މަދުބަޔަކަށެވެ
މިއީ ދުނިޔޭގެ އެހެން ޤައުމުތަކުގައިވެސް ތަންފީޒުކޮށްފައިވާ ކަމެކެވެ. އެމެރިކާއަށް ބަލާލާނަމެވެ. އެމެރިކާގެ ނިއު ޔޯކް، ނިއު ޖާރޒީ، ވޮޝިންގްޓަން އަދި މެރީލޭންޑް ފަދަ ސްޓޭޓްތަކުގެ 182 މުނިސިޕަލްޓީ ނުވަތަ ޓައުންގައި ކުލި ކޮންޓްރޯލް ކުރާ ޤާނޫނާއި ޤަވާއިދު ތަންފީޒުކުރެއެވެ. މިފަދަ ޤާނޫނާއި ޤަވާއިދުތަކުގެ ތެރެއިން، އެކި ސަރަހައްދުތަކާއި، އެ ސަރަހައްދުތަކާއި ކައިރިން ނުވަތަ އިންވެގެން ލިބެން ހުރި ޙިދުމަތްތަކާއި، ކުއްޔަށް ދޭ ތަނުގެ ފެންވަރަށްބަލައި ކުއްޔަށްދެވޭނެ އެންމެ ބޮޑު އަގު ނުވަތަ މިންގަަނޑެއް ކަނޑައަޅައެވެ. އަދި ކުއްޔަށް އުޅޭ ފަރާތުގެ މައްޗަށް އަހަރުން އަހަރުން ކުލި ބޮޑުކުރެވޭނެ އިންސައްތަވެސް، ކޮންސިއުމާރ ޕްރައިޒް އިންޑެކްސް އަަށް ބަލައި ކަނޑައަޅައެވެ. މިފަދަ ޤާނޫނުތަކުގެ ސަބަބުން، ކުއްޔަށް އުޅޭ ފަރާތްތަށް ކުއްލިއަކަށް ތަނުން ނެރެ މަގުމަތިކޮށްލުމުންވެސް ރައްކާތެރިކޮށްދެއެވެ. އަދި މީގެ ސަބަބުން، އެ ސަރަހައްދުގައި އުޅޭ ރައްޔިތުންގެ އަތް ފޯރާ ފަށުން ލިބޭނެ އެކި ފަންތީގެ ތަންތަން ތަރައްޤީ ކުރުމަށްވެސް ބާރު ލިބިގެންދެއެވެ
ފެންވަރު ދަށް ތަންތަން ނުވަތަ ރަނގަޅަށް މެއިންޓެނެންސް ނުކުރާ ތަންތަން ރަނގަޅު އަގެއްގައި ކުއްޔަށް ނުދެވޭނެކަމުން، ގޭގޭގެ ވެރިފަރާތްތަކުން އެތަންތަން ރަނގަޅު ފެންވަރެއްގައި ބެލެހެއްޓުމަށްވަސް ބާރުއެޅެއެވެ. އަދު އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖޭގައި މިވާގޮތަކީ، އެޑްވާންސެއް ނަގާފައި، އެ ކާލަނީއެވެ. އެއަކުން ތަނުގެ ފެންވަރު އަލެއް ނުކުރެއެވެ. ތަންހުރިގޮތަށް ބަހައްޓާފައި ދިޔަސް، އެޑްވާންސް އަބުރާ ލިބެނީކީވެސް ނޫނެވެ. މުހިންމު ނުކުތާއެކެވެ. މިކަން ވިޔަ ނުދޭން ބަހަނާ ދައްކާ ސިޔާސީ ފަރާތްތަކާއި މަހުޖަނުން ބުނާނެއެވެ. ތިޔަހެން ކަންތަށް ކޮށްފިނަމަ، ލިބޭ އާމްދަނީ ދަށްވެ، ލޯނުތައް ނުދެއްކި، މާރކެޓުން ކުއްޔަށްދޭ ތަންތަން މަދުވާނެއެވެ. އެއީ އޮޅުވާލުމެކެވެ. އެ ދައްކަނީ “ރެންޓް ފްރީޒް” ޕޮލިސީތަކުން ކަންހިނގާގޮތުގެ ވާހަކައެވެ. އެއީ މާ ކުރީ ޒަމާނުގެ ޤާނޫނުތަކެއްގެ ނަތީޖާއެވެ. ބޭރު ޤައުމުތަކުގައި އެފަދަ ޤާނޫނޫތަކުން ލިބުނު ފިލާވަޅަށް ބަލައި ބަދަލުތަކެއް ގެނެސްފިއެވެ. އަދު ޤާނޫނުތައް ފަރުމާކޮށްފައިވަނީ “ރެންޓް ސްޓޭބަލައިޒޭޝަން” ޕޮލިސީއަށެވެ. ކުޑަކޮށް ދިރާސާކޮށްލައްވާށެވެ. ތިބޭފުޅުންގެ ހިޔާލަކީ ކޮބައިތޯއެވެ
